Het medisch ketogeen dieet is een van de mogelijkheden voor patiënten met refractaire epilepsie: patiënten die niet of onvoldoende reageren op anti-aanvalsmedicatie of die onaanvaardbare bijwerkingen ervaren. De dieettherapie kan worden toegepast in elke levensfase: door zuigelingen, kinderen en volwassenen, mits onder goede medische begeleiding. Daarnaast is bij sommige stofwisselingsziekten, zoals GLUT1- deficiëntie, ketogeen dieettherapie de enige mogelijkheid.

Het is natuurlijk belangrijk om in de gaten te houden of er bijwerkingen optreden. Dit is één van de redenen waarom het opstarten onder begeleiding gebeurt. Vooral aan het begin van de dieettherapie kan er sprake zijn van (tijdelijke) bijwerkingen, maar meestal zijn deze goed te behandelen. De meest gebruikelijke bijwerkingen zijn maag- en/of darmklachten, zoals: diarree, obstipatie, misselijkheid en/of overgeven, moeheid, lusteloosheid en klammig aanvoelen.

Ook al is ketogeen dieettherapie vetrijk, toch is er bij een juiste energieberekening in principe geen sprake van gewichtstoename. De vetten komen immers in plaats van koolhydraten en worden grotendeels door het lichaam verbrand. Vraag altijd advies aan het behandelteam over mogelijke bijwerkingen in deze specifieke situatie.

Als de ketogeen dieettherapie succesvol is, wordt deze in ieder geval twee jaar gevolgd. Na deze tijd wordt samen met de behandelaar bepaald of de dieettherapie kan worden afgebouwd of dat er wordt doorgegaan. Als er wordt afgebouwd van ketogene voeding naar normale voeding, wordt er gekeken of de epileptische aanvallen wegblijven of weer frequenter of erger worden. Bij sommige patiënten kunnen, zelfs na het stoppen van de dieettherapie, de epileptische aanvallen onder controle blijven. Worden de aanvallen toch weer frequenter of erger, dan kan er in overleg voor gekozen worden de dieettherapie te herstarten. Bij sommige stofwisselingsziekten dient de ketogeen dieettherapie levenslang gevolgd te worden.

Hoe snel resultaten optreden, varieert ook van persoon tot persoon. Het is bijvoorbeeld afhankelijk van de vorm van epilepsie. Sommige mensen zien al na een paar dagen een verandering, voor anderen kan het weken of een paar maanden duren. Onderzoek laat zien dat de dieettherapie ten minste drie maanden gevolgd moet worden voordat geëvalueerd kan worden of het zinvol is om door te gaan.

Nee, een maaltijd of een dag anders eten dan de dieettherapie is niet mogelijk. De ketogeen dieettherapie werkt alleen als het nauwkeurig gevolgd wordt. Indien minder vet en/of meer koolhydraten of eiwitten worden gegeten dan toegestaan, kan men uit ketose raken. Daarom is het ook belangrijk om de dieettherapie strikt te blijven volgen bij feestjes, uit eten gaan en op vakantie. Hierbij kan het helpen om medische voeding of eigen producten mee te nemen.

Het menu zal nooit helemaal hetzelfde zijn. Maar je kunt ketogene maaltijden zoveel mogelijk laten lijken op de normale gezinsmaaltijden door dezelfde groenten te gebruiken en dezelfde soort vlees of vis. Curry's en pasta sausen zijn vaak ook gemakkelijk om aan te passen. 

Het vraagt wat tijd, rekenwerk (om de aanpassingen te maken) en creativiteit. Maar uiteindelijk wordt het steeds makkelijker en is het zeker de moeite waard.

Bij een ketogeen dieet dient de hoeveelheid koolhydraten beperkt te worden. De fruitsoorten die het minst koolhydraten bevatten zijn:

• aardbeien
• frambozen
• bessen
• bramen
• perziken
• abrikozen
• nectarines
• meloen en watermeloen
• citrusvruchten

De fruitsoorten die het meeste koolhydraten bevatten zijn dadels, banaan, druiven en mango.

De meeste groenten zijn geschikt voor het ketogeen dieet. Er zijn wel bepaalde groenten die je beter kunt vermijden of voorzichtig mee moet zijn zoals zetmeelrijke groenten (aardappelen, zoete aardappelen, pastinaken), zoete groenten (wortels, uien, pompoen), erwten, maïs of bonen.

Kies in plaats daarvan voor:

• donkergroene bladgroenten
• kruisbloemige groenten (zoals broccoli en bloemkool)
• Avocado
• champignons
• courgette
• aubergine
• groene peper
• tomaat
• komkommer

Bij een ketogeen dieet is het belangrijk om goede vetbronnen te kiezen, omdat ze het grootste deel van de dagelijkse calorie-inname vertegenwoordigen. Goede vetbronnen om in je dieet op te nemen zijn bijvoorbeeld:

• plantaardige oliën, zoals: olijfolie, koolzaadolie en sojaolie
• notenoliën, zoals: walnotenolie en amandelolie
• zadenoliën, zoals: zonnebloemolie en sesamolie
• avocado-olie
• kokosolie
• boter en (vloeibare of smeerbare) margarine

Vermijd, net zoals bij een normaal voedingspatroon, trans-vetten of gehydrogeneerde oliën. Deze vind je meestal in gefrituurde of bewerkte voedingsmiddelen.

Traditioneel brood is rijk aan koolhydraten en past dus niet binnen het ketogeen dieet. Maar er bestaan een aantal even lekkere alternatieven, zoals: ketogeen brood, speciaal ontworpen voor het ketogeen dieet, gemaakt van alternatieve meelsoorten zoals kokosmeel of amandelmeel. Je kunt het gemakkelijk zelf bakken en op KetoCafé vind je verschillende recepten.

Voor bepaalde gerechten kan je ook je recept aanpassen en totaal andere ingrediënten gebruiken. Bijvoorbeeld voor wraps kan je brood vervangen door sla- of koolblaadjes.

Beleg is zeker geen probleem. Er bestaan veel ketogene belegopties, zoals: avocado, roomkaas, gerookte zalm. Door boter te gebruiken, kun je ook heel veel combinaties maken, zoals boter met kaas, boter met pindakaas enz. Het is zelfs mogelijk om je eigen keto-chocopasta te maken!

Voeding voor medisch gebruik, ook wel medische voeding genoemd, is speciaal ontworpen voeding die wordt voorgeschreven door artsen of diëtisten om specifieke medische behoeften te ondersteunen.

In het geval van ketogeen dieettherapie kan medische voeding met een kant-en-klare verhouding (van vet tegenover koolhydraten en eiwitten) het volgen van een ketogeen dieet helpen vergemakkelijken.